Actueel

Dunya een jaar voor haar dood door borstkanker. Foto: Marsel Loermans

In 2019 is het tien jaar geleden dat de Amsterdamse Dunya Breur overleed. Tot aan haar dood was de strijdbare oud psychiatrie-activiste en schrijfster betrokken bij de Holocaust-herdenkingen, waarvan de eerste komende zondag plaatsvindt in het Amsterdamse Wertheimpark.

Dunya werd in 1942 als baby aan de borst met haar ouders opgepakt en naar de beruchte gevangenis van Scheveningen gebracht. Net op tijd werd zij daaruit gesmokkeld en bij haar grootouders ondergebracht. De Duitsers fusilleerden haar vader, de verzetsstrijder Krijn Breur. Haar moeder Aat Breur-Hibma kwam als een van de weinige overlevenden na de oorlog terug uit concentratiekamp Ravensbrück.

Over wat er in de oorlog was gebeurd, werd gezwegen. Op 28-jarige leeftijd wilde de zwaar depressief geraakte Dunya een eind aan haar leven maken, zocht hulp en liet zich opnemen in het psychiatrisch ziekenhuis Santpoort.

'Het boterde niet tussen die psychiater en mij en ik schrok me wild wat er voor waanzinnige, vreselijke dingen met mensen gebeurden', vertelde de latere slaviste, vertaalster en publiciste, twee jaar voor haar dood in 2009, op 67-jarige leeftijd. Ze heeft uiteindelijk een goed leven gehad en is net grootmoeder geworden als ze beschrijft hoe zij in 1972 als kritische patiënte als 'te gestoord en een gevaar voor mijn mede-patiënten het gekkenhuis werd uitgegooid'. Daarna zocht zij overal hulp en medestanders, die zij in 1973 vond bij de kersverse 'Cliëntenbond in de Welzijnszorg', zoals de bond aanvankelijk heette.

Een mooi portret van Dunya Breur is te vinden in De strijdbare patiënt. Daar vertelt zij: ‘Er gebeurden vreselijke dingen in de inrichtingen, de mensen werden echt de dood ingejaagd met al die troep, die medicijnen. De buitenwereld wist het niet en als je er iets over zei dan geloofden ze het niet.’ Zie voor het portret:

https://www.canonsociaalwerk.eu/1973_Dunya_Breur/SP-Petra-Hunsche-Dunya_Breur.pdf

De publieke verontwaardiging over deze misstanden in de psychiatrie was in 1972 groot. Die kwamen naar buiten door het boek van Corrie van Eijk over haar opgenomen tweelingszus Mies, ‘Laten ze het maar voelen.’ In een nawoord van het boek vergelijkt de Leidse psychiater Jef Teuns het inrichtings-systeem zelfs met dat van een concentratiekamp. Over de na-oorlogse invloed van de Tweede Wereldoorlog op onze cultuur en ook over het weghalen van psychiatrische patiënten staat een kader in de Canon Cliëntenbeweging:

https://www.canonsociaalwerk.eu/nl_cbg/details.php?cps=13&canon_id=493