Actueel

Met de (behandel)wet Verplichte zorg is de psychiatrie niet geholpen. De nieuwe wet biedt geen enkele verbetering ten opzichte van de vorige. Een (ge-update) verhaal over goed hulpverlenersschap onder de oude wet Bopz: 

'Ik laat mijn cliënten nooit in de steek' 

Als sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor dak- en thuislozen stond Jet van der Velden soms voor moeilijke keuzes. Eens zag zij zich gedwongen om tegen de zin van haar cliënte een gedwongen opname te vragen. Tot haar verbazing echter, bleek de vertrouwensband die zij hadden opgebouwd tegen deze ongewenste bemoeienis bestand. De onorthodoxe methode van deze ervaren hulpverleenster is simpel: laat je cliënten nooit in de steek.

Wekenlang hield Cora, een opgewekte dame van vijftig, rokend het bed. Ze weigerde ook al maanden te douchen. Op het laatst ontweek ze elk contact en het begon minder fris te ruiken in de kamer van het sociaal pension waar zij woonde. De rechter aarzelde niet en gaf toestemming voor een gedwongen opname. ‘En het vreemde is dat ik sindsdien niet eens merk dat zij boos op mij is, integendeel’, constateert Jet van der Velden, de betrokken hulpverlener, licht verbaasd.

Als sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor dak- en thuislozen krijgt zij soms cliënten ‘overgedragen’ die na een jarenlang verblijf hun instelling worden uitgezet omdat ze niet meer aan de behandeling - lees: medicijnen slikken - willen meewerken. Zo werd Cora door haar vroegere behandelaars in een sociaal pension gedropt. En dat is in het overvolle Amsterdam geen pretje. ‘Het zijn schamele woonvoorzieningen’, zegt Jet van der Velden bezorgd. ‘Verveloze kamers met drie bedden en drie nachtkastjes, daar wonen ze dan, puur armoedig.’ Misschien wilde Cora daarom niet meer douchen. Of kwam het door de medicijnen die ze niet meer nam?

Toen Jet van der Velden haar vijf jaar geleden voor het eerst in het sociaal pension bezocht, wilde Cora graag met haar mee voor een kop koffie in het café. Ze wilde ook wel langskomen op het kantoor van het dak- en thuislozenteam, vanwege de aantrekkelijke portier. ‘Cora is iemand die van een grapje houdt. Ze bedenkt ook mooie woorden, mensen luisteren graag naar haar, ik ook.’                             

'Ik kreeg een rood hoofd van schaamte,

vanwege het feit dat ik hulpverlener ben’

De hulpverleenster bezocht haar pensionbewoonster jarenlang elke week. De helft van die keren was Cora in voor een kop koffie. Het leek goed met haar te gaan; ze tekende graag, allemaal kleine tekeningetjes op kaarten en had veel contacten in de buurt. ‘Cora praatte een beetje chaotisch, ik probeerde altijd te begrijpen wat erachter zat. Terugkerende thema’s waren haar bezoeken aan de markt en haar familie,’ vertelt Jet van der Velden.

Aanvankelijk toonde de familie zich verbitterd over de psychiatrie. Hoe kon het dat hun zuster zomaar in een pension was gezet? ‘Ze waren ronduit slecht behandeld. Ik kreeg een rood hoofd van schaamte, vanwege het feit dat ik hulpverlener ben’, zegt de spv-ster.

Vorig jaar ging het bergafwaarts met haar cliënte. Ze vertoonde steeds meer psychotisch gedrag. Het lukte niet Cora aan de medicatie te krijgen. ‘Je zit dan maar af te wegen. Wat moet je doen, hoe kun je een goede hulpverlener zijn? Daar is geen standaard antwoord op. Wat je uiteindelijk doet, ligt ook aan de lijdensdruk die je meent te bemerken en hoe de familie erover denkt.

Met een bezwaard hart schakelde Van der Velden de rechter in. Tot haar verbazing verbrak Cora na haar opname het contact niet. Ze praten over de toekomst en denken na over beschermd wonen. Haar cliënte krijgt medicijnen per injectie en heeft veel last van bijwerkingen. ‘Liefst zou ik haar op de nieuwere medicatie hebben, maar daar moet ze eerst over willen praten. Dat zal nog wel langere tijd duren.’

(Dit verhaal verscheen in november 2001 in het reeds lang verdwenen Tijdschrift Psy)

Epiloog:

Op dit moment staat Jet van der Velden nog steeds achter haar verhaal: 'Het werken in de psychiatrie voor mensen die heftige problemen in het leven hebben, hun verhalen proberen te begrijpen, blijft voor mij de uitdaging. Regelmatig ben je machteloos, soms vind
ik dat je moet ingrijpen ook met dwang omdat de schade voor iemand zelf en/of de omgeving te groot wordt. Dat kan helpen om een situatie te doorbreken. Mogelijkheden om het anders te doen blijven welkom. Dwang is nooit een goed begin van zorg, overtuigingskracht zou beter zijn,maar we missen soms de goede woorden, de goede houding', aldus Jet van der Velden. 

Lees verder: http://www.ggznieuws.nl/home/nieuwe-dwangwet-helpt-psychiater-patient/ 

En dieper: http://www.canonsociaalwerk.eu/nl_cbg/details.php?cps=16&canon_id=538